Saturday, June 2, 2012

වෙස්වලාගත් ආශිර්වාද


සෑම කළු වලාවකම රිදී රේඛාවක්ද, ඉඩෝරයට පසුව වැස්සද, කන්ද නැඟි පසුව පල්ලමක්ද ඇත. මේවා හුදෙක් නිකම්ම කියමන් පමණක් නොවේ.
කෙනකුගේ ජීවිත කාලය සමාන්තර රේඛාවක් සේ කිසිදින ගෙවෙන්නට නැත. එහි නැඟීම් මෙන්ම බැසීම්ද පවතී. යම් යම් දුර්භාග්‍ය සහිත කාලපරිච්ඡේදයන් පසු කරන පුද්ගලයෝ උදාවෙන අනාගතය සාර්ථකව ගත කරති.
අවාසනාව පසුපස හඹා ආ වාසනාව පිළිබඳ එක් සත්‍ය කතාවක් මෙහි සඳහන් කළ යුතුය. අවුරුදු විසිපහකට පමණ පෙර සෙල්ලකතරගමදී පස් වියැති කුඩා දැරියක් පාරේ ගිය වාහනයක ගැටිණි. මීටර් විස්සක පමණ දුර දැරිය විසි වී ගියාය.
මෙම අවාසනාවන්ත සිදුවීමෙන් කලබලයට පත් දැරියගේ පියා වාහනය පදවාගෙන ආ පුද්ගලයාට තර්ජනය කරමින් පහරදීමට සැරසිණි.
‘‘කලබල වෙලා වැඩක් නැහැ. අපි දරුවා ගැන බලල ඉඳිමු. වාහනය පදවාගෙන ආ තැනැත්තාගේ ඉල්ලීම විය. වාසනාවකට මෙන් දැරියට සුළු සීරුමක් හැරුණු විට බරපතල හානියක් සිදුවී නොතිබිණි. දැරියගේ පියා වන්දියක් ලෙස යම් මුදල් ප‍්‍රමාණයක් ඉල්ලා සිටියද
‘‘නැහැ අපි දරුවා රොහලට රැගෙන යමු.’’
පසුව රෝහලේදී සිදුකළ පරීක්ෂණයෙන් දැරියට කිසිදු අවදානම් තත්වයක් නොමැති බැව් සහතික කෙරිණි. එම අවාසනාවන්ත සිදුවීම පසුපස කුඩා දැරියගේ වාසනාව රැඳී තිබූ සේය. එදා අනතුරට මුහුණ දුන් කුඩා දැරිය අද තරුණියකි. ඇයගේ අධ්‍යාපන කටයුතු වෙනුවෙන් එදා සිට අද දක්වා සියළු බරපැන දරනු ලබන්නේ වාහනය පදවාගෙන ආ මහතා විසිනි.
දැරියගේ පියා ඉල්ලා සිටි මුදල ලබා දී ඇඟ බේරාගෙන යාමට ඔහුට අවස්ථාව තිබිණි. එහෙත් මොළයෙන් දෙන පණිවුඩයට වඩා හදවතේ පණිවුඩය බලවත් විය.
මේ ලෝකය කාරුණික පුද්ගලයින්ගෙන් පිරී ඇති බැව් මම සිතමි. මෙවන් ත්‍යාගශීලින් ස්වල්ප දෙනකු පිළිබඳව මම පෞද්ගලිකව හඳුනමි. මා ඉහත සඳහන් කළ මහතා යම් දරුවකු වෙනුවෙන් උපකාරයක් කළ විට මෙසේ පවසනු ඇසීමි.
‘‘මා මේ උදව්ව ඔබ වෙනුවෙන් කරනුයේ ඔබෙන් ප‍්‍රතිඋපකාරයක් බලාපොරොත්තුවෙන් නොවේ. නමුත් ඔබ යම් දවසක මා ඔබට උපකාරී වූවා සේ තවත් දුප්පත් ළමයකුට උපකාර කළ යුතුයි.’’
මෙවන් අයුරින් ධන පරිත්‍යාග කිරීම පිණිස ඔබ සතු වත්කම ප‍්‍රමාණවත් නොවිය හැක. එහෙත් ඉතා සුළු වශයෙන් හෝ තවත් කෙනකුට හට උපකාරී වීම ඔබට කළ හැකිවනු ඇත. ඔබේ සිනහමුසු මුවඟින් පිරිනැමෙන සුභ පැතුම තවකකු දිරි ගන්වයි. ඔබ විසින් පිරිනමනු ලබන දෙයම පෙරළා ඔබ වෙත පිරිනැමෙනු ඇත.
 
රංජිත් වික‍්‍රමසිංහ
(උපුටා ගැනීම අප්‍රේල් කලාපයෙන්)

කාලේ තාලේ


කාව්‍යශාස්ත‍්‍රවිනෝදේන කාලෝ ගච්ඡති ධීමතාම්
ව්‍යසනේන ච මූර්ඛානාම් නිද්‍රයා කලහේන වා  


(ඥානවන්තයින්ගේ කාලය ගතවෙන්නේ නිර්මාණයෙන්, ශාස්ත‍්‍රීය කටයුත්තෙන් හා විනෝදාශ්වාදයෙන්.
හැබැයි අඥානයින්ගේ කාලය ගත වෙන්නේ විනාශයක් කිරීමෙන්, නිදා ගැනීමෙන් හා කලකෝලාහල කිරීමෙන්.)


කාලේ කියන්නේ අපි හිතාමතා ගත කරන දෙයක් නෙවෙයි. නිරායාශයෙන් ගතවෙන දෙයක්. සමහරුන්ට කාලේ මදි එක ප‍්‍රශ්නයක්. සමහරුන්ට කාලේ ගෙවන එක ප‍්‍රශ්නයක්. බුදුහාමුදුරුවෝ දේශනා කරලා තියෙනවා නිදිවරන්නාට? දිගයි කියලා. (දීඝා ජාගරතෝ රත්ති.) නින්ද නැති වෙලාවට? ගෙවන්න කොච්චර අමාරුද? ඒත් වැඩ ගොඩක් තියෙන වෙලාවට දවසකට පැය විසි හතරත් මදි. ඒත් ඉතිං අපට  ඕන  ඕන විදියට කාලේ වෙනස් වෙන්නේ නැහැනේ. ඒකනේ ඉතිං කාලේ තාලේ.
එක එක්කෙනා කාලේ ගත කරන විදිහ වෙනස්. මෙතනදි මේ කියන කරුණු ලෙඞ්ඩුන්ටයි අසරණයින්ටයි අදාල නෑ. එත් අදාල වෙන්නේ කාට කාට ද කියලා බලමු.
ධීමන්තයෝ (ඒ කියන්නේ රටට, ජාතියට වැඩක් කරන මිනිස්සු) කාලේ ගත කරන්නේ එක්කෝ මොනවාහරි නිර්මාණය කර කර. සමහර විට බඩුවක් මුට්ටුවක් හද හදා, සමහර විට නිෂ්පාදනයක් කරමින්, සමහර විට නව නිපැයුමක් කරමින්, සමහර විට නිෂ්පාදනයක් දියුණු කරමින්. ඒ කොයිකෙන් වුණත් රටට නරකක් නෙවෙයි වෙන්නේ. එහෙමත් නැතිනම් ධීමන්තයෝ කාලය ගත කරන්නේ ශාස්ත‍්‍රීය කටයුත්තක් කරමින්. පොතක පතක වැඩක් කරමින්. ඒකත් වටිනා ව්‍යායාමයක්. එහෙමත් නැතිනම් ධීමන්තයන්ගේ කාලේ ගතවෙන්නේ යහපත් විනෝදයෙන්. කිසියම් රසාශ්වාදයක් ලබමින්. මේ යහපත් ව කාලය ගත කරන විධි කිහිපයක් පමණයි.
දැන් බලමු නිෂ්ප‍්‍රයෝජන ව කාලේ ගතවන විධි ගැන. අඥානයින්ගේ කාලේ ගතවන විධි ගැන. අඥානයිනගේ කාලේ ගත වෙන්නේ ව්‍යසන, නිද්‍රා, කලහ යන ක‍්‍රම තුනෙන්. විනාශයක් කරමින්, එහෙමත් නැතිනම් නිදාගනිමින්, එහෙමත් නැතිනම් කලකෝලාහල අඩ දබර කරමින්. මේ තුනෙන්ම රටටවත් සමාජයටවත් ඒක කරන අයටවත් හොඳක් වෙන්නේ නැ. වෙන තරමක් වෙන්නේ නරක ම තමා.

පූජ්‍ය මහාචාර්ය ඉඳුරාගාරේ ධම්මරතන හිමි. 
සංස්කෘත අධ්‍යයන අංශය,
කැළණිය විශ්ව විද්‍යාලය
(උපුටා ගැනීම අප්‍රේල් කලාපයෙන්)

බක්මහ උළෙලේ බොදු මුහුණුවර


සෑම සමාජයකම පාහේ නොයෙක් අවස්ථා සැමරීම් වස් උත්සව පවත්වනු ලැබේ. අප රටෙහිද එබඳු උත්සව ගණනාවකි. සිංහල හින්දු අලූත් අවුරුදු උලෙළ ඉන් ප‍්‍රමුඛ උත්සවයකි. සිිංහල යනු ජනවර්ගයක්, ජාතියක් වන අතර හින්දු යනුවෙන් අප හඳුනන්නේ ’’ආගමකි’’. අවුරුදු ගැන කියන කළ ඇතැම් ලිපි ලේඛනවල හින්දු අදහස අත්හැර සිංහල අවුරුද්ද යනුවෙන් පමණක් වහරනු ලැබේ. ‘‘අවුර් + ඉද්ද’’ යනු සූර්යයා භූමියට ඍජුව සිටින අවස්ථාව නිසා මේ නම ලැබිණැයි අරිසෙන් අහුබුදු මහතා දක්වයි. කාමෝත්ස්ව, සූර්ය උලෙළ පෙර පැවතිය ද වර්තමානයේ එබඳු දෑ නොපැවැත්වේ. දඩ යාත‍්‍රා, දඩ කෙළි යනුවෙන් පැවැත්වුණු වසන්ත උත්සව බුදු දහම මෙරට පැමිණියායින් පසු බෞද්ධ මුහුණුවරක් ගෙන හිංසා පීඩාකාරී මදනෝත්සව වැනි දෑ ලක් බිමෙන් තුරන් වී ගියා යැයි අනුමාන කළ හැකිය.
සූර්යයා මීන රාශියෙන් මේෂ රාශියට පැමිණ නව ගමනක් යෑමට පටන් ගැනීම අලුත් අවුරුදු උදාවයි. සූර්යයා වටා ඇති ග‍්‍රහ වස්තූන් ගමන් කරනු ලැබේ. එහෙත් අප පුරුදු වී සිටින්නේ සූර්යයා ගමන් කරන බව පැවසීමටයි. සිංහල මාස ක‍්‍රමයට අනුව මෙය සිදු වන්නේ බක් මාසයේදීය. සියවසකට පමණ ඉහත දී මැදින් මස අවුරුදු උදා වූ බව කියැවේ. ‘‘අපේ‍්‍රල්’’ යනු ‘‘විවෘත වීම’’ යන්නය. මහ පොළව සොබා දහම විවෘත වීම යනුවෙන් අදහස් කැරේ. ගස් කොළන් මලින් පලින් බර වූ අස්වනු නෙළා ගෙට ගත් වාසනාවන්ත කාලයකි, බක් මාසය.
ණය බරින් නිදහස් වීම, නිවෙස් පිරිසිදු කිරීම, ගොම මැටි ගෑම, හුණු පිරියම් කිරීම, ආහාර පාන වර්ග කැවිලි පෙවිලි සකස් කිරීම සහ අලුත් ඇඳුම් සකසා ගැනීම අවුරුද්ද එන විට කරනු ලබන කටයුතු ය. පරණ අවුරුද්ද සඳහා සඳ බැලීම සිදු කෙරේ. බදාදා වැනි සුභ දිනක නව සඳ දැකීම සිදු කොට ඇත. සියලූ දුකඳුරු තුනී කොට සෞභාග්‍යය උදා කිරීම එහි එක් අදහසකි. මෙය හින්දු සිරිතකි. පරණ අවුරුද්දට නෑමද ඊළඟට සිදු වේ. සිත කය පිරිසිදු කර ගැනීමෙන් තම තමන් වෙතින් අනිත් අයට සිදු වූ වැරදිවලට සමාව ඉල්ලනු ඇත. කණගාටුව ප‍්‍රකාශ කිරීම සහ නෑ හිත මිතුරන් බැහැදැකීම ද සිදු කෙරේ.
පළාත් හා පෙදෙස්බදව වෙනස්කම් පැවතිය ද සුභ නැකතට අලූත් අවුරුදු සිරිත් විරිත් ඉටු කිරීම වැදගත් බව පොදුවේ පිළිගනිති. මේ වටිනාකම් සහ ධර්මතා නැවත මතක් කොට ඉටු කිරීමකි. ගමේ නගරයේ විහාරගෙයි ඝණ්ඨාව නැකතට නාද කෙරේ. ගම සහ පන්සල අතර මනා සම්බන්ධයක් පැවතුණි. ඇතැම් මිනිස්සු අවුරුද්ද ලැබීමට පෙර ගමේ විහාරයට ගොස් වියළි ආහාර, කල් තබා ගත හැකි ආහාර දැකුම් කදක් ලබා දෙයි. පුණ්‍ය කාලය අවසානයේ ලිප් බැඳීම, ගිනි මෙළවීම. කිරිබත් පිසීමට කාලය එළැඹේ.
ඇතැම් තැන්වල කිරි උතුරුවා සශ‍්‍රීකත්වය, සෞභාග්‍යය අපේක්‍ෂා කෙරේ. තම නිවස අගහිඟකමින් තොරව ලෙඩ දුක් නැතිව පවත්වා ගැනීම ප‍්‍රාර්ථනා කෙරේ. අවුරුදු ගනුදෙනුව ගුණ යහපත් වත් පොහොසත්කම් ඇති කෙනකු සමඟ ඉටු කෙරේ. පෙර ගම්වල පැවති සිරිතක් නම් ළිඳ සමඟ ගනු දෙනු කිරීමයි. ගොවියකු නම් උදැල්ලෙන් බිම් කොටා වැඩ අල්ලනු ඇත. කිරි ගහකට කෙටීම, කිරි ගහක් සිටුවීම, කුඩා දරුවන්ට අත් පොත් කියැවීම ද සිදු කරනු ලැබේ. අලූත් ඇඳුම් පැළඳුම් ලබා දීම, බුලත් හුරුළු දී වැඩිහිටියන් නැමදීම නොයෙක් ගෘහස්ථ සහ එළිමහන් ක‍්‍රීඩාවල යෙදීම සිදු කෙරේ. සෑම කටයුත්තකදීම බුදුන්, දහම්, සඟුන් පෙරටුව සිදු කැරෙයි. පන්සිල් ගැනීම, ගාථා, පිරිත් සජ්ඣායනය, මෛත‍්‍රී කරුණාවෙන් ක‍්‍රියා කිරීම අපේක්‍ෂිතය. සුරා පානයෙන් වැළකී බෞද්ධ චාරිත‍්‍ර වාරිත‍්‍ර ක‍්‍රම අනුව රංඩු සරුවල් නොවී සතුටින් සැහැල්ලූවෙන්, විනෝදයෙන් ධාර්මිකව ජීවත් වීමට අදිටන් කර ගනිති. මෙහිදී සාමූහිකව ජීවත්වීමට අදිටන් කර ගනිති. එනම් සාමූහිකත්වය අගය කැරෙයි. පන්සල සමඟ පවතින ළඟ සම්බන්ධකම් අනුව දැහැමෙන් සෙමෙන් ජීවත් වීමේ වැදගත්කම මෙහිදී තව දුරටත් අවධාරණය කැරෙයි. පූජ්‍ය බද්දේගම විමලවංශ හිමියෝ අපේ සංස්කෘතිය නම් ග‍්‍රන්ථයේ මේ ගැන විස්තර ලියා තැබූහ. පුරාණයේ නැකැත් ලියා අවුරුදු සීට්ටුව සකසා ගමට දෙනු ලැබේ.
දහමහ දෝසය අස්කිරීම, කුණු ටිකිරට බත් දීම යනුවෙන් කියැවෙන්නේ කිළි කුණු ඉවත් කොට පිරිසුදු වීම වැදගත් කටයුත්තක් බවයි. මහාචාර්ය දයා අමරසේකර, ඒ.කේ.ජී. ජයසිංහ හා ඒ. හේමන්ත කුමාර වැනි සමාජ විද්‍යාඥයෝ මේ ගැන ලිපි සැකසූහ. මාර්ටින් වික‍්‍රමසිංහ, මුණිදාස කුමාරතුංග ආචාර්ය නන්දදේව විජේසේකර, මහාචාර්ය විනී විතාරණ වැනි වියත්හු අවුරුදු සිරිත් විරිත් ගැනත් එහි ඇති බෞද්ධාගමික මුහුණුවරත් දක්වාලූහ. අවුරුදු උදාවේදී ඊට මුහුණ දිය යුත්තේ සිහි එළැඹ ගෙනය. ප‍්‍රමාද දෝස සිදු නොවිය යුතුය. අතපසුවීම්වලට ඉඩ නැත. හිතේ මෛත‍්‍රිය, කරුණාව සමඟ එකමුතුව සමඟියෙන් සහයෝගයෙන් සහජීවනයෙන් සාමූහිකව ක‍්‍රියා කිරීමෙන් එලොව මෙලොව යහපත් සරු ප‍්‍රතිඵල උදා කර ගත හැකිය. ගත පමණක් පිරිසිදු කොට කෙළෙස් නිවා ලියා නොහැකි බව බමුණන්ට, නිගණ්ඨයින්ට බුදුපියාණෝ දේශනා කළහ. එහෙත් සිරුර පවිත‍්‍රව තබා ගැනීමේ වැදගත් සෞඛ්‍යමය ක‍්‍රියාකලාපය බුදු රජහු දේශනා කළහ. ස්නානය සඳහා ඖෂධීය ගුණයෙන් නානු සකසා ගැනීම විහාරයෙන් සිදු කැරෙයි. නානු හිස ගැල්වීම භික්‍ෂූන් වහන්සේ නමක් වෙතින් සිදු වේ. නැතිනම් වෙදරාළ ඉටු කරන සිරිතකි. නානු ගා නා පිරිසුදුව සිත කය යහපත්ව පවත්වා ගැනීම සංවර්ධනය යන නූතන සංකල්පය තුළ පවා පිළිගන්නා අදහසකි.

ආචාර්ය ප‍්‍රණීත් අභයසුන්දර
(උපුටා ගැනීම අප්‍රේල් කලාපයෙන්)

දිවි අරුත සරු කරන ගී


පොඩි දුවගේ සිනාවැලයි
පොඩි පුතුගේ කතා පෙලයි
පි‍්‍රය බිරිඳගෙ සෙනේ විලයි
මගේ නිවන මගේ පැල්පතයි

සෝමතිලක ජයමහ ගායන ශිල්පියාගේ හඬින් ශ‍්‍රවණය වන මෙම ගේ පද රචනාව අපේ සිතට චමත්කාරය ජනක හැඟුම් ගෙනෙයි. ‘‘මගේ නිවන මගේ පැල්පතයි’’ යන සංකල්පනාව හදවතට ජනිත කරවන්නේ ගැඹුරු අරුතකි. දූ පුතුන්ගේ සිනා, කතා මැද බිරියගේ සෙනෙහෙවන්තකම ලබන සැමියකුට කුටුම්භය තුළ දැනෙන සතුටෙ ප‍්‍රමාණය ගේ පද රචකයා කෙතරම් ඉහළ ගෙන ගොස් තිබේද යත් එය උපමා කර ඇත්තේ නිවනටයි. පළමු පද හතර පබැඳීමෙන්ම කුටුම්භ දිවියේ නියම විඳුම විදහාලයි.
නිවසෙ බාහිර අලංකරණය, වටපිටාව පිළිබඳ අංශු මාත‍්‍රයක තරමටවත් නොදැනෙන්නේ ගෘහපතියාට බිරිඳ සහ දරුවන්ගේ ස්නේහය ඒ බාහිර අලංකාරයන් යටපත් කරගෙන ලැබෙන නිසාම නොවේද?
කටු මැටි ගෑ බිත්තිපුරා
පළිඟු මැණික් එළිය දිලේ
ගොම මැටි ගෑ ගෙබිම මගේ
පිය විලිගුණ තුරුණු වගේ

දුක් පීඩා කෙතරම් තිබුණද පුංචි පැලේ මං ලබන්නෙ, පුදුමාකාර සුවයක්. ඉතා කෙටි සරල යෙදුම් ගෙනහැර පාමින් පද රචනාවේ යෙදෙන මහාචාර්ය සුනිල් ආරියරත්න මහතාගේ මෙම සංකල්පනාවෙන් අපට සිතන්නට තවත් යමක් ඉතිරි කර තිබේ. අන්න ඒ දේ වටහා ගැනීමට හැකිනම් පද රචකයාගේ නිර්මාණයේ ඵල ලබන්න හැකිවේවි.
ලබන නමුත් දුක් පීඩා
කූඩු උනොත් පුංචි පැලේ
අඹු දරුවන් අතර තුරේ
මට නිමි නැති සුවය දැනේ

ඉඩකඩම් ගේ දොර දේපල සොර සතුරන්ගෙන් ආරක්‍ෂා කිරීමේ අවදානමක් මොහුට නැත. ජීවිත තර්ජන බලාපොරොත්තු විය නොහැකිය. නමුත් ඔහු සතු වටිනාම සම්පතක් ඇත. එය කිසිවකුට මිල මුදලට, තර්ජනය කිරීමෙන් ලබාගත නොහැකි අමිල  සම්පතකි. ඒ ඔහු නිවනට ආදේශ කරන ඔහු පවුලේ සහයෝගීතාවයයි. මෙම ගීතයේ අර්ථ රසය බණක් ශ‍්‍රවණය කළාක් බඳුය. මේ කියාපාන්නේ සතුටින් ජීවත්වීමට සරල දිවිය සුදුසු බව නොවේද?

තනුජා එන්. අයගම
(උපුටා ගැනීම අප්‍රේල් කලාපයෙන්)

පුනරුත්පත්තිය හෙවත් නැවත ඉපදීම පිළිබඳව තවදුරටත්


අපේ මරණයෙන් පසුව අපට සිදුවන්නේ කුමක්ද? ‘‘මැයෙන් අජාන් බ‍්‍රහ්මවංසෝ මහතෙරුන් වහන්සේ පැවැත්වූ දේශනය ඇසුරෙන් පුනරුත්පත්තිය හෙවත් නැවත ඉපදීම පිළිබඳ උන්වහන්සේ දක්වන අදහස් කිහිපයක් පසුගිය ලිපියෙන් ඉදිරිපත් කළෙමු.
භවයෙන් භවයේ යන අඛණ්ඩ ගමන
ජීවිතය අඛණ්ඩ ගමනක් බවත්, ඔබ රාත‍්‍රියේදී නින්දට ගොස් පසුදා අවදි වෙන්නාසේ මෙම ජීවිතය මරණයෙන් කෙළවර වී තවත් ජීවිතයක් ආරම්භ වන බවත් පවසන උන්වහන්සේ හදිසි මරණ නොව වියපත්වීම් නිසා සිදුවන මරණ සිදුවෙන්නේ පංච ඉන්ද්‍රීයයන් එක එක ශරීරයෙන් වෙන්වීමෙන් සිදුවන ක‍්‍රියාවලියක් ලෙස බව දක්වයි.
මරණයට පත්වීමේදී ශරීරය අප අත්හැරයාමට, අපෙන් අතුරුදහන් වෙන්නට පටන්ගත්තාම සිදුවෙන්නේත් හරිම සුන්දර විදිහේ පහසුකමක්, නිදහසක්, සැනසිල්ලක්. එහෙම වුණාම යම් යම් දේවල් දැකීමේ, ඇසීමේ, රස විඳීමේ, ගඳ සුවඳ දැනීමේ, පහස ලැබීමේ රාජකාරිවලින් ඔබට නිදහස් වෙන්න ලැබෙනවා, අත්විඳින්න හැකිවෙනවා යැයිද උන්වහන්සේ පවසයි.
ශරීරයෙන් අවසාන වශයෙන් තුරන් වෙන්නෙ ඇසීමයි.
ඔබ භාවනා කිරීමේදී එක්කෝ ගැඹුරට, ඒත් නැත්නම් ඒ තරම් ගැඹුරු නොවෙන විදිහට භාවනා කිරීමේදී ඔබට කරදරයක් වෙන අවහිරයක් වෙන එක් දෙයක් නම් ශබ්දය විත්තිය ඔබ වැඩි දෙනෙක් දන්නා කාරණයක්. කාමරයෙන් පිටත බබෙක් හඬන සද්දෙට කෙනෙක් කහින විට ඒ හින්දා නැගෙන කැස්සේ සද්දය ඔබට හිරිහැරයක්, අවහිරයක් වෙනවා. මෙහෙම වෙන්නේ මක්නිසාද කියන්න ඔබ දන්නවා. ඔබ උදේම අවදි කරන්න එලාම් ඔරලෝසුවක් පාවිච්චි කරන්නේ මේ නිසයි. බුදුරජාණන් වහන්සේ පවා, උන්වහන්සේගේ ඉගැන්වීම්වලදී දක්වා ඇත්තේ පස් ඉඳුරන්ගෙන් අවසාන වශයෙන් අතුරුදහන් වෙන්නේ, නිමක් දකින්නේ, ශබ්දය කියන කාරණාවයි. ඒ නිසා ඔබ මරණයට පත්වෙමින් සිටින විට ඔබෙන් අවසාන වශයෙන් අතුරුදහන් වෙන්නේ ශබ්දයයි. භාවනාවේ නියැලී සිටින තැනැත්තකු භාවනාවෙන් අවදි කරන්නේත්, මේ ඉන්ද්‍රිය අවදිකිරීමේදී ඔබේ ඇසීම අවදි කිරීමෙනුයි. ටික දවසකට පෙර, උතුරු පර්ත්වලදී පැවැත්වූ භාවනා වැඩ සටහනකට සහභාගිවූ කෙනෙක් භාවනා වැඩ සටහන නිමකළ පසුත් ගැඹුරු භාවනාවේම නියැලී සිටියා. සමහරවිට ඔහු එතන සිටිද්දී අප එතනින් යන්න ඉඩ තිබුණා. ඒත් එතැන පිරිසිදු කරන්න ගිය මා ඔහු දැක, දැන් ඉතින් යන්න වේලාව හරි බව පෙනුණත්, ඔහු තවමත් භාවනාවේම නියැලී බිම වාඩිවී සිටියා. ඔහු ගැඹුරු භාවනාවෙන් ඉවතට ගැනීම මගේ වගකීමක් වුණා. ඔහුගේ සිරුරෙන් අල්වා හොල්ලනවා වෙනුවට කනට කිට්ටු කර කතාකර, මම ඔහු අවදි කළා. පස් ඉඳුරන්ගෙන් අන්තිමට අතුරුදහන් වෙන්නේ ශබ්දයයි.
මරණාසන්නවූවකු සමග සිටින විට
මෙය තේරුම් ගත්තාම මරණයට පත්වීමේ ක‍්‍රියාවලියේදී කෙනකු මරණාසන්න මූර්ජාවට වැටී සිටින බවත් ඔහුගේ අවසානය ලංවී ඇති බවත් දැනගත්විට, මියයමින් සිටින තැනැත්තාට ඔබ කතා කරන දේවල් බොහෝ විට ඇසෙන්න ඉඩ තිබෙනවා. සෙලවීම ස්පර්ශ කිරීමට වඩා අවසාන වශයෙන් ශරීරයේ අතුරුදහන් වෙන්නේ ඇසීමයි. භාවනාවේ ගැඹුරට යනවිට ඇසීම, දැකීම, ගඳ සුවඳ දැනීම, රස විඳීම, පහස විඳීම ආදි පස් ඉඳුරන් කෙමෙන් කෙමෙන් ඔබෙන් අතුරුදහන් වෙන බවත්, ඒ සමග ඔබට පුදුමාකාර පහසුවක්, නිදහසක් සිතේ සැනසීමක් දැනෙන බවත් භාවනාවේ නිරතවන ඔබ බොහෝ දෙනා දන්නා කාරණාවක්. පස් ඉඳුරන් අතුරුදහන් වෙත්ම ශරීරයේ වේදනා, රුදාවල්, අපහසුකම්වලින් අත්මිදෙන්න පුළුවන්කම ඔබට අත්විඳින්න ලැබෙනවා. අසනීප වී මරණයට පත්වීමේදී සිදුවෙන්නේ මෙයයි. වාසනාවකට වගේ දැන් නව වෛද්‍ය ක‍්‍රම අනුව මේ සඳහා මොෆීන් වැනි සිහි නැතිකරන බෙහෙත් සොයාගෙන තිබෙනවා. සමහර බෞද්ධයන් මරණාසන්න මොහොතට එළඹුනාම ඇතිවෙන දුක් වේදනාවන්ගෙන් මිදෙන්න කළ යුත්තේ කුමක්ද කියා මගෙන් අසනවා. මරණය පිළිබඳ ක‍්‍රියාවලිය පිළිබඳව සිත් කරදරකර ගන්න අවශ්‍ය වෙන්නේ නැහැ. මෝෆීන් වැනි සිහිනැතිකරන වේදනා සමනයක් භාවිතා කිරීම අවශ්‍ය වෙන්නේ නැහැ.
මගේ මව පිළිබඳ අත්දැකීමක්
ඒ මක්නිසාද කිව්වොත්, මරණය පිළිබඳ ක‍්‍රියාවලියේදී, ඔබේ මනස, හයවන ඉන්ද්‍රිය, ක‍්‍රියාකාරී වෙන්නේ මොළයේ ක‍්‍රියාකාරිත්වය නතර වුණාම, තවත් විදියකින් කිව්වොත් ඔබ මොළයෙන් නිදහස් වුණාම, ඇත්තටම සිදුවෙන්නේ අන්තිම මිනිත්තුවේදී සමහර විට වැඩිපුර, නැත්නම් සමහරවිට අඩුවෙන් ඔබට පැහැදිලිකමක් නැත්නම් නිර්මලබවක් අත්විඳින්න ලැබෙනවා. මගේ අම්මාගේ අවසාන කාලයේ මා මෙය අත්දුටුවා. ඇය බොහෝ වියපත්වී සිටියදී මා ඇය බලන්නට ගිය අවස්ථාවේදී ඇයට කොහොමටවත් මා හඳුනාගන්න බැරිවුණා. මා කවුරුන්දැයි ඇය හඳුනාගත්තේ නැහැ. මා ඇය සමග කතාබහ කරමින් සිටියා. ඒත් ඇය මා කවුරුන්දැයි දැනගෙන සිටියේ නැහැ. පුදුමාකාර දෙයක් නම්, ඇය සමඟ ගතකළ පැය දෙකක් පමණ කාලයේදී ඇය Monastry (වන අරම, ආරන්නිය) නම් වචනය පමණක් භාවිතා කළා.
මේ කියන්නේ මොනවාදැයි මගේ සහෝදරයාට තේරුම් ගන්න පුළුවන් වුණා. මගේ මව එවේලේ කතාබහ කළ දේවල්වලට මේ පන්සල නැත්නම් ආරාන්නිය කිව් වචනය කොහොමටවත් ගැලපුණේ නැහැ. නමුත් මේ පැමිණි සිටින තැනැත්තා සහ ‘පන්සල’ අතර සම්බන්ධයක් තිබුණු බව ඇයට අවසාන අවස්ථාවේ පැහැදිලි වුණා. මේ වගේ අසනීපවලට ගොදුරු වී, මරණයට ආසන්නවූවන්ට ඔවුන්ගේ අවසාන අවස්්ථාවේදී යටපත්වූ මතකයන් අවදි වූ අවස්ථා බොහෝමයි. ඔවුන්ගේ මතකයන් අවදිවෙනවා. ඔවුන්ට මෙතෙක් අමතකව තිබූ දේවල් පැහැදිලි වෙනවා. නිරවුල් වෙනවා. හේතුව තමයි මනස. බොහෝ කාලයක් මනස පාවිච්චි කිරීමට මොළය උදව් වුවත්, මොළය පාවිච්චි නොකර මනස පාවිච්චි කිරීමට හැකිවෙනවා. ජීවිතයේ අවසාන අවස්ථාවේදී මේ විදිහට මොළය මැරුණත් මනස සිරුරෙන් වෙන් වී ක‍්‍රියාකාරී වෙනවා.
අවසාන හුස්ම අදින මොහොතේ අවදිවී අවට බැලීම
දැන් මම මේ පන්සලට එන කෙනකු, සිය පියාගේ අවසාන මොහොත ගැන මට පැවසූ අත්දැකීමකික් ඔබට කියන්නම්. මේ කතාව කියූ තැනැත්තී සමහරවිට අදත් මෙතෙන ඉන්න ඉඩ තිබෙනවා. ඇය පර්ත්වල වාසය කරන කෙනෙක්. ඇගේ පියාගේ මරණාසන්න මොහොතේදී ඇයත්, ඇයගේ සහෝදරියක් ඇඳ දෙපසට වී සිටියා. මරණාසන්නව සිටි පියා සිහිසන් නැතිව සිටි අතර, ඔවුන් ඔහුගේ මරණය සිදුවෙනතුරු දෙපසට වී බලා සිටියා. අන්තිම හුස්ම හෙලමින් සිටි මොහොතේ එක් සහෝදරියක් ඇගේ පියාගේ අත අල්ලාගෙන සිටියා. මරණය කොයි මොහොතේදී සිදුවෙනවාදැයි ඔවුන් දැන සිටියේ නැහැ. මම ද මේ විදිහට මරණාසන්න සිටින ඇත්තන්ගේ අවසාන හුස්ම අදිනවා බලාගෙන සිටි අවස්ථා එමටයි. අවසාන මොහොතේ මේ කියන තැනැත්තා පිළිබඳ අමුතු යමක් සිදුවුණා. ඔහු අන්තිම හුස්ම හෙලීම නවතා, ඇස් දෙක හැර බැලුවා. ඉන්පසුව ඇඳ දෙපස සිටි සිය දූවරුන් දිහා  ඕනෑකමින් බැලූවා. මේ මොහොතේ කල්තියා කිසිම සූදානමක් නැතුව, එවේලේ ඇතිවූ සිතේ හැඟීම් නිසා මේ දූවරුන් දෙදෙනා ‘‘තාත්තේ, අපි ඔයාට ආදරෙයි’’ කියා කිව්වා. ඉන්පසු ඔහු ඇස්දෙක පියාගත්තා. ඔහු මියගියා. මේ සිදුවූ දේ ගැන පුදුම හිතෙන්න පුළුවන්. මිය ගිය තැනැත්තා හුඟාක් වෙලාවක් මරණාසන්නව සිහිසන්ව නැතිව සිටියා. අවසාන මොහොතේ ඔහු ඇස් හැර බැලුවා. දූවරුන් දෙදෙනාට අවසාන වචනය කියන්න ඉඩ ලැබුණා.
ශරීරයෙන් වෙන්වී සිටිමින් මනසට සිතීම හා වෙනත් ක‍්‍රියාකාරකම් ඉටුකිරීමේ හැකියාවක් තිබෙනවා. විශේෂයෙන්ම මනසට මොළයෙන් බැහැර වී ස්වාභාවිකව ක‍්‍රියාකාරි වෙන්නට පුළුවන් හැකියාවක් තිබෙනවා. ඔබේ මරණාසන්න මොහොතේ සිදුවෙන්නේ මෙන්න මේකයි. ඔබේ මනස නැත්නම් ඔබේ සිත, මොළයෙන් නිදහස් වී ක‍්‍රියාකාරී වීමයි. එවිට අවසාන මොහොතේ සියල්ල නිරවුල් වෙනවා.
මේ පිළිබඳ නොයෙකුත් සාක්ෂි පදනම් කරගත් සිද්ධි වාර්තා වී ඇති අතර, එවැනි වාර්තාවලින් ඔබේ ජීවිතයේ අවසාන මොහොතේ මනස ක‍්‍රියාකාරී වෙන්නේ කෙසේද යන්න අපට පැහැදිලි වෙනවා. මගේ මවගේ අවසාන මොහොත, මා අත්දුටු නිසා, මරණාසන්න වූ තැනැත්තකු සිය අවසාන මොහොතේ කිසියම් නිරවුල්තාවයකට තවත් විදියකට කිව්වොත් නිර්මලතාවයකට පත්වෙන හැටි මා දැක්කා.
මරණාසන්නවූවන්ගේ අත්දැකීම් (Nearly Death Experience)
හදිසි අනතුරුවලින් ක්‍ෂණිකව මියගිය තැනැත්තන් මරණයට පත්වීමෙන් පසු මනස ශරීරයෙන් වෙන්වී ගොස් සිදුවෙන දේවල් නිරීක්ෂණය කරමින් සිටීම පිළිබඳව අප‍්‍රමාණ සාක්ෂි තිබෙනවා. සිය මරණාසන්න අත්දැකීම් ඉංග‍්‍රීසියෙන් සඳහන් කරන විදිහට භැ්රකහ ෘැ්එය ෑංචැරසැබජැ  ගැන සඳහන් කරන බොහෝ දෙනෙක් මේ සමාන අත්දැකීම් අනාවරණය කර තිබෙනවා. මරණයට පත්වීමෙන් පසුව ශරීරයෙන් වෙන්වී ගොස්, ශරීරයක් නැතුව ඇසීම හා මනස හා දැකීම අත්විඳින්නට පුළුවන් වූ තැනැත්තන් විසින් සිය මරණාසන්න අත්දැකීම් සම්බන්ධව පසුව කළ ප‍්‍රකාශවලින් මේ බව සනාථ වෙනවා. තමන්ට ශරීරයක් නැතත්, තමන්ගේ මළ සිරුර මේසයක් මත නැත්නම් මොටර් රථයක බාවා තිබියදී සිදුවෙන දේවල් දැකගන්නට, අසන්නට පුළුවන් ව වූ බව මේ අය පවසනවා. මේ අය තාවකාලික මරණයට පත්වී, පසුව ප‍්‍රාණය ලැබ, ජීවත්වීමේ වාසනාව ලැබුවාට පසු, තාවකාලික මරණය සිදුවූ කාලපරිච්ඡේදය පිළිබඳ තමන් අත්දුටු දේවල් විස්තර කර තිබෙනවා. මේ ඇත්තෝ බෞද්ධයන්ම නොවෙයි. ලෝකයේ නන්දෙස ජීවත් වන විවිධ සංස්කෘතිවලට අයත් ඇත්තන්වීම විශේෂ කාරණයක්.
මේ පිළිබඳව තවදුරටත් කරුණු විමසා බලන්නට කැමැති කෙනෙක් ඇත්නම් මහාචාර්ය පිම් වැන් ලෝමල්ගේ (Pim Van Lommel)  වෙබ් අඩවියට පිවිසෙන්න. මේ මහාචාර්යවරයා ඕලන්දයේ විශ්ව විද්‍යාලයක වෛද්‍ය විද්‍යාව පිළිබඳ මහාචාර්යවරයෙක්. ඔහු විසින් මරණාසන්න වූවන්ගේ අත්දැකීම් අලලා කළ පර්යේෂණවලින් අනාවරණය වූ සිද්ධි රාශියක් තිබෙනවා. කිසියම් හේතුවක් නිසා මරණයට පත් වී සිරුර මේසයක් මත හෝ වෙනයම් දෙයක් මත බාවා තිබියදී මනස සිරුරෙන් වෙන්ව ඉහළට පාවී ගොස් තමන්ගේ අත්හැර දමා ආ සිරුර දකිමින්, සිදුවෙන දේවල්වලට ඇහුන්කන්දෙමින් සිටි තැනැත්තන්ගේ අත්දැකීම් මේ කතාවලින් අනාවරණය වෙනවා.

බ‍්‍රහ්මවංසෝ තෙරුන් ඇසින් දකිමු.

සිනාසෙන සුදු හාමුදුරුවෝ
සමරසිංහ ගුණසේකර
(උපුටා ගැනීම අප්‍රේල් කලාපයෙන්)